برای پوکی استخوان چی بخوریم؟

پوکی استخوان یا استئوپروز یک بیماری شایع اسکلتی است که سالیانه گریبان‌ میلیون‌ها نفر را در سر تا سر جهان می‌گیرد. 

پوکی استخوان، در زنان و مردان و همه نژادهای مختلف رخ می‌دهد. شاید کمی ترسناک به نظر برسد اما باید بدانید که پوکی استخوان به مرور و به صورت کاملا خاموش ایجاد می‌شود و تا زمانی که بیمار دچار شکستگی نشده است خود را نشان نمی‌دهد. شیوع این بیماری در ایران نسبتا بالاست. بروز پوکی استخوان در افراد مانع از انجام کارهای روزمره مانند پیاده‌روی و ایستادن می‌شود لذا با توجه به اهمیت موضوع  در اینباره با دکتر نیما باقری، متخصص ارتوپد و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی تهران گفتگو کرده ایم.

وی در اینباره می‌گوید: به طور کلی بیماری پوکی استخوان را از دو طریق می‌توان بررسی است؛ نوع اول که در اکثر افراد مشاهده می‌شود به دلیل افزایش سن است بدین خاطر که با افزایش سن توده استخوانی از بین می‌رود و افراد به پوکی استخوان مبتلا می‌شوند اما نوع دیگر این بیماری در همه سنین قابل مشاهده است و به دلیل ایجاد اختلال در رسوب کردن مواد معدنی در استخوان‌ها ایجاد می‌شود. دکتر باقری خاطرنشان کرد: روش‌های درمانی برای هر نوع از پوکی استخوان متفاوت است. نوع اول پوکی استخوان که اکثرا در افراد مسن مشاهده می‌شود ونیز در خانم‌ها پس از یائسگی با توجه به تغییرات هورمونی بیشتر مشاهده می‌شود به طوری که توده‌های استخوانی و در نتیجه بافت استخوانی فرد نیز کاهش می‌یابد که در این نوع از بیماری اغلب علایمی‌مشاهده نمی‌شود لذا درصورت وارد شدن یک ضربه ساده، استخوان فرد می‌شکند به طورمثال با یک افتادگی ساده، امکان شکستگی دست و لگن در فرد وجود دارد.

این متخصص ارتوپد اظهار کرد: در نوع دیگری از پوکی استخوان به دلیل عدم رسوب مواد معدنی و کلسیم بافت استخوانی کاهش می‌یابد و دیگر آن استحکام لازم را استخوان ندارد و منجر به شکستگی‌های متعدد و ایجاد درد در استخوان افراد می‌شود.

وی در پاسخ به این پرسش که" علل عدم رسوب مواد معدنی در استخوان‌ها چیست"، مطرح کرد: ژنتیک، یکی از دلایلی است که موجب عدم رسوب مواد معدنی در استخوان‌ها می‌شود بدین صورت که جذب مواد معدنی در روده‌ها و افزایش دفع آن از کلیه زیاد ایجاد می‌شود.

دکتر باقری بیان کرد: داشتن تغذیه ناسالم نیز در ایجاد بیماری پوکی استخوان نقش بسیارمهمی‌دارد بدین گونه که فرد بر اثر کاهش مصرف لبنیات، غلات و ویتامین D امکان دارد که به این بیماری مبتلا ‌شود.وی بیان کرد: با توجه به اینکه یکی از منابع مهم ویتامین D، قرار گرفتن در زیر نور خورشید است، در کشور ما به دلیل تماس کم با نور آفتاب، کمبود این نوع ویتامین، به خصوص در خانم‌ها به دلیل نوع پوشش مشاهده می‌شود که می‌تواند کمبود کلسیم و ضعف در استخوان‌ها را ایجاد نماید.

این متخصص، راه‌های تشخیص نوع اول بیماری پوکی استخوان را اینگونه ابراز کرد: خانم‌ها بعد از سن 60 سالگی و در دوران یائسگی برای تشخیص سریع تر و پیشگیری از ابتلا به این بیماری هر پنج سال یکبار باید آزمایش سنجش تراکم استخوان را انجام دهند و آقایان نیز در صورت بروز شواهدی از پوکی استخوان باید این آزمایش را انجام داده تا در صورت ابتلا به این بیماری از گسترش آن جلوگیری کنند. وی در مورد تشخیص نوع دوم پوکی استخوان بیان کرد: افرادی که دچار کمبود مواد معدنی در استخوان‌ها هستند باید با انجام آزمایش خون که در آن سطح کلسیم، فسفر، ویتامین D مورد بررسی قرار می‌گیرد به وجود این بیماری پی برده و آن را ریشه کن کنند.

دکتر باقری، علایم پوکی استخوان را اینگونه تشریح کرد: علایم پوکی استخوان ضعف، بی‌حالی، دردهای پراکنده در ناحیه استخوان می‌باشد.

وی در مورد راه‌های جلوگیری از پوکی استخوان تصریح کرد: مصرف منظم مواد معدنی، لبنیات، قرار گرفتن در معرض آفتاب، پیاده روی 5 الی 10 دقیقه‌ای زیر نور آفتاب، مصرف مواد غذایی حاوی کلسیم و در صورتی که شخص به آن حساسیت دارد از مکمل غذایی حاوی کلسیم استفاده کند.

دکتر باقری اضافه کرد: برای افراد مسن ورزش و فعالیت منظم و مصرف منظم لبنیات، تشخیص به موقع پوکی استخوان و شروع به موقع اقدامات درمانی، برای درمان و پیشگیری بیماری پوکی استخوان ضروری است.

وی توصیه کرد: در صورت ایجاد بیماری پوکی استخوان‌، افراد باید سریعا مراحل درمان را آغاز کنند تا از عواقب جبران ناپذیر آن جلوگیری گردد زیرا شکستگی‌هایی که در اثر پوکی استخوان ایجاد شود هم درمان آن را مشکل‌تر می‌کند و طول عمر افراد را نیزکاهش می‌دهد. این متخصص ارتوپد افزود: افرادی که در گروه خطر قرار دارند یعنی خانم‌ها پس از یائسگی و آقایان بعد از‌ 60 سالگی لازم است که به پزشک مراجعه کرده و آزمایش سنجش تراکم استخوان را جهت اطمینان از سلامت استخوان هایشان انجام دهند.

وی توضیح داد که هنگامی که کار بیشتری از استخوان‌ها می‌خواهیم، پاسخ آنها قوی‌تر و متراکم‌تر شدن است. تحمل یا مقاومت در برابر وزن یا به طور کلی هر فعالیتی که در مقابله با جاذبه صورت می‌گیرد، رشد بافت استخوانی جدید را تحریک می‌کند. دکتر باقری افزود: استخوان‌های تحمل‌کننده وزن بدن عمدتاً در پاها قرار دارند و در فعالیت‌هایی چون قدم زدن، راه رفتن سریع، فوتبال و بالا رفتن از پله‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرند. شنا برای در فرم ماندن کلی بدن مفید است، ولی ربطی به تحمل وزن ندارد و از این رو کمکی به افزایش توده و تراکم استخوان‌ها نمی‌کند.

این متخصص ارتوپد در پایان گفت: ورزش‌های مقاومتی یا ورزش با وزنه یا طناب‌های مقاومتی می‌توانند به مراتب موثر‌تر از ورزش وزنه‌برداری بر استخوان‌ها باشند. در این ورزش‌ها عضلات و تاندون‌ها بر استخوان‌ها فشار وارد ‌می‌کنند. بدین ترتیب عضلات قوی‌تر شده، با نیروی بیشتر استخوان‌ها را به سمت خود می‌کشند؛ که این خود، به تشکیل توده استخوانی کمک می‌کند.

منبع:آفتاب یزد