تفاوت شمش فولاد و شمش آلیاژ چیست و چه کاربردی دارند

شمش چیست؟

فلزات پس از استخراج از معادن و انتقال به کارخانه ذوب آهن، طی فرآیندی ویژه، تمام ناخالصی خود را از دست داده و به‌صورت قطعاتی مستطیل شکل به اسم شمش یا ingot قالب‌ریزی می‌شوند. این کار فواید مختلفی دارد که از جمله آن می‌توان به راحت‌تر کردن حمل و نقل آن اشاره کرد. قیمت شمش هر فلز بنابر معیارهای خاص آن، مختلف است.

شمش فولاد چیست و انواع آن کدام است؟

پس از طی فرآیند‌های مختلف جداسازی سنگ هر فلز (مثلا فولاد) از مواد ناخالص، فرآیند دیگری برای ذوب کردن فلز و شکل دادن به آن انجام می‌شود. شمش فولاد (Steel ingot) در واقع اولین محصول و فرآورده حاصل از ذوب فلز و قالب‌ریزی آن است. این محصول در اشکال مختلفی تولید شده و به بازار مصرف عرضه می‌شود که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم.

بیلت (Billet)

بیلت یا شمشال یکی از انواع مختلف شمش فولادی محسوب می‌شود که از ویژگی‌های آن باید به طول زیاد و شکل مربعی یا دایره‌ای اشاره کرد. بر اساس تعاریف و استانداردهای رسمی، در صورتی به شمش فولاد بیلت گفته می‌شود که حداکثر عرض آن ۱۵ سانتی‌متر و حداکثر سطح مقطع آن نیز ۲۳۰ سانتی‌متر مربع باشد. آلیاژ بودن یا نبودن در قیمت شمش بیلت تاثیر زیادی دارد و از این فرآورده در تولید مقاطع فلزی دیگری مانند میلگرد و انواع مفتول استفاده می‌شود.

بلوم (Bloom)

بلوم که با نام شمشه نیز شناخته شده، در واقع همان بیلت است؛ با این تفاوت که عرض آن بیشتر از ۱۵ سانتی‌متر بوده و سطح مقطع آن نیز بیشتر از ۲۳۰ سانتی‌متر مربع است. این موضوع سبب شده است تا عموما بیلت و بلوم در یک دسته‌بندی تقسیمی جا بگیرند. به دلیل شکل خاص این نوع شمش، از آن در تولید ریل قطار و انواع تیرآهن، سپری، نبشی و ناودانی استفاده می‌شود.

اسلب (Slab)

اسلب که نام دیگر آن تختال است، یکی از فرآورده‌های فولادی به شکل مستطیل بوده و عرض آن بین ۶۵۰ میلی‌متر تا ۲۰۰۰ میلی‌متر است. همچنین ضخامت آن بین ۲۰۰ تا ۲۵۰ میلی‌متر و طول آن نیز بین ۴ تا ۱۲ متر است. قیمت شمش فولاد از نوع اسلب بسته به ابعاد آن متفاوت است. همچنین از اسلب در تولید محصولات فولادی با ظاهر تخت، مثل ورق، صفحات و کویل استفاده می‌شود. این مدل شمش در صنایع مرتبط با ماشین‌آلات سنگین نیز کاربردهای فراوان دارد.

شمش آلیاژ چیست و چه کاربردی دارد؟

پیش از هر چیز باید بدانیم که آلیاژ چیست. بسیاری از فلزات به‌خاطر شکل خاص خود، امکان استفاده راحت در برخی صنایع و زمینه‌ها را ندارند و طی ترکیب‌شدن با سایر فلزات یا عناصر (در درجات خلوص مختلف)، مفهوم آلیاژ را تشکیل می‌دهند. در واقع آلیاژ فلزی، ترکیبی از دو یا چند فلز و عنصر است که مقاومت آن را افزایش داده و استفاده مستقیم یا غیر مستقیم از آن در سایر صنایع را امکان‌پذیر می‌کند. لازم به ذکر است که قیمت شمش آلیاژ بسته به نوع فلز و ابعاد آن تعیین می‌شود.

تا اینجا متوجه شدیم که شمش آلیاژ یک تعریف کلی است و به ترکیب چند فلز یا یک فلز با چند عنصر اشاره دارد. با این تعاریف می‌توان به این نتیجه رسید که آلیاژ فولاد یا فولاد آلیاژی، به فولادی گفته می‌شود که در ساخت آن نه‌تنها آهن و کربن ترکیب شده است، بلکه عناصر دیگری همچون منگنز، وانادیوم و مولیبدن استفاده شده است؛ بنابراین فولاد آلیاژی را باید شاخه‌ای از محصولات فولادی دانست که به‌جز کربن با دیگر عناصر نیز ترکیب شده و نسبت به نوع صرفا کربنی، در برابر فشارهای مکانیکی و حرارتی، توان و مقاومت بیشتری دارد.

کاربرد شمش آلیاژی چیست؟

شاید این سوال مطرح شود که کاربرد شمش آلیاژی چیست؟ برای پاسخ دقیق و مناسب به این سوال باید گفت از آنجایی که طیف و دامنه استفاده از فلزات بسیار وسیع و گسترده است و قیمت شمش انواع فلزات نیز متفاوت است، هر ترکیب فلزی با مقدار خلوص مشخص با سایر عناصر، می‌تواند یک ویژگی یا کاربرد اساسی ایجاد کند که به‌طور خاص در یک صنعت مورد نیاز است.

مثلا از فولاد کم‌آلیاژ (فولادی که آلیاژ است؛ اما درصد فولاد آن بالاتر است) برای افزایش مقاومت و بالا بردن سطح فشارپذیری استفاده می‌شود. این نوع آلیاژ دارای ویژگی‌های مکانیکی بهتری است که در برابر خوردگی مقاومت بیشتری دارد و می‌توان از آن برای شرایط سخت استفاده کرد. در یک مثال دیگر باید گفت هرچه درصد عناصر مصرفی در آلیاژ مانند کربن بیشتر شود، در مقابل قابلیت جوشکاری در آن سخت‌تر می‌شود.

صنایع مختلف بسته به نوع نیاز خود، ممکن است از یک یا چند ترکیب عنصری مختلف استفاده کنند تا محصول نهایی مدنظر، شرایط استفاده بهتری برای کاربردهای خواسته‌شده داشته باشد. قیمت شمش در هر مدل نیز طبق استانداردهای خاصی مشخص می‌شود.

تفاوت شمش فولاد و شمش آلیاژ چیست؟

باتوجه به تعاریف و مباحث ذکر شده از ابتدای مطلب تا این جا و با در نظر گرفتن تعاریفی که برای شمش فولاد و شمش آلیاژ به‌کار رفته است، می‌توان به خوبی متوجه تفاوت این دو با یکدیگر شد. به‌صورت خلاصه، شمش فولاد اولین فرآورده حاصل از خالص‌سازی، ذوب سنگ و قالب‌ریزی آن در اشکال مختلف است. همچنین شمش آلیاژ یک تعریف کلی برای ترکیبات فلزی با عناصر مختلف است که بنابر نیاز و کاربردهای مورد انتظار، صورت می‌گیرد تا یک یا چند فاکتور در هر فلز را تحت‌تاثیر قرار دهد.

سخن نهایی

در این مطلب سعی شد با بیانی ساده، دو مفهوم شمش فولادی و شمش آلیاژی توضیح داده شود. لازم به ذکر است که قیمت شمش فولاد و قیمت شمش آلیاژ بنابر نوع و دسته خاص آن‌ها، همچنین بسیاری از معیارهای دیگر، متفاوت است. آهن ۵۰۵ مرجع تخصصی عرضه انواع آهن‌آلات است که می‌توانید از طریق آن، آخرین نرخ خرید آهن و محصولات فولادی را مشاهده کرده و همچنین برای خرید آهن‌آلات مورد نیاز، از مشاورین و متخصصین این مجموعه کمک بگیرید.