چه زمانی انجام آزمایش کورتیزول اهمیت پیدا میکند؟
آزمایش کورتیزول برای سنجش سطح کورتیزول خون شما تجویز میشود. پزشک معالج در صورت داشتن علائمی مانند کاهش یا افزایش فشارخون، اختلالات در خلق و خوی شما، احساس ضعف، احساس خستگی و ریزش مو، برای شما آزمایش کورتیزول تجویز میکند. کورتیزول هورمون استرس است و میتوان آن را در بزاق دهان، خون و یا ادرار پیدا کرد. کنترل نکردن سطح کورتیزول خون باعث بروز مشکلات و بیماری های بسیاری میشود. برای آشنایی بیشتر با این هورمون و علائم کاهش یا افزایش آن، این مطلب را از دست ندهید.
آزمایش کورتیزول چیست؟
کورتیزول یا هورمون استرس وظیفه دارد تا سیستم ایمنی بدن را کنترل کند. آزمایش کورتیزول، میزان این هورمون را در سطح خون شما بررسی میکند. نتیجه این آزمایش، بالا یا پایین بودن سطح کورتیزول خون شما را نشان میدهد و برای انجام آن نیاز به نمونه خون، بزاق یا ادرار دارید.
ممکن است پزشک شما، برای بررسی میزان کورتیزول در زمانهای مختلف روز، ترکیبی از این آزمایشها را تجویز کرده و یا از شما درخواست کند تا در روز بیشتر از یکبار این آزمایش را انجام بدهید. نتایج این آزمایش در تشخیص بیماریهای زیر کمک زیادی میکند:
- بیماری آدیسون یا هیپوکورتیزولیسم که همان کمبود هورمونهای فوقکلیوی است.
- سندروم کوشینگ یا هایپرکورتیزولیسم که مربوط به زیادشدن هورمون کورتیزول در بدن شما میشود.
- انواع تومورها که باعث اختلال در تولید هورمون کورتیزول میشوند.
چرا آزمایش کورتیزول تجویز می شود؟
اختلال در ترشح کورتیزول عوارض خیلی بدی برای فرد به همراه دارد. تنها راه تشخیص میزان هورمون کورتیزول در بدن انجام آزمایش کورتیزول است. در صورت مشاهده یک سری از علائم بالینی، برای سنجش میزان هورمون کورتیزول در خون شما، آزمایش کورتیزول تجویز میکند.
علائم بالا بودن هورمون کورتیزول چیست؟
- تغییرات در میل جنسی
- دیابت
- فشارخون بالا یا پایین
- ترکهای پوستی بنفش رنگ در اطراف شکم
- صورت متورم و قرمز
- عدم بهبود زخمهای سطحی
- کبودی بر روی دستها و یا پاها
- ضعیف شدن عضلات دست و پا
- کاهش رشد کودکان
- افزایش وزن
- نوسانات خلقی
- پوکی استخوان
- افزایش احتمال لخته شدن خون
علائم پایین بودن هورمون کورتیزول چیست؟
این علائم، علائم بیماری آدیسون یا هیپوکورتیزولیسم هستند.
- درد در حفره شکمی
- تغییرات در نظم قاعدگی در بانوان
- فرد هوس غذاهای نمکی میکند
- بی اشتهایی
- کاهش وزن بی دلیل
- خشکی پوست و کمآبی
- تحریکپذیری
- هیپوگلیسمی یا کاهش گلوکز خون
- هیپوتانسیون یا کاهش فشار خون
- ضعف عضلات (پاها هنگام بالا رفتن از پله و دستها هنگام شانه زدن درد میگیرند و فرد احساس ضعف میکند)
- اسهال، استفراغ و یا حالت تهوع
- لکههای پوستی
- تیره شدن لبها، لثه و کف دست
شرایط انجام آزمایش کورتیزول
پس از پاسخ به این سوال که "کورتیزول چیست؟" بهتر است بدانید که آزمایش کورتیزول از طریق گرفتن نمونه خون، بزاق دهان و یا ادرار انجام میشود. پزشک شما بنا بر صلاحدید خود، این آزمایشها را برای شما تجویز میکند. میزان هورمون کورتیزول در طول روز تغییر پیدا میکند؛ بنابراین شاید نیاز به دادن دو بار آزمایش در یک روز یا انجام آزمایش در فاصله چند روز داشته باشید.
پیش از انجام آزمایش باید استراحت کنید تا استرس، روی نتیجه آزمایش تاثیری نگذارد. در ادامه با روند انجام هرکدام از انواع آزمایش کورتیزول آشنا خواهیم شد.
- آزمایش خون: متخصص مربوطه، با یک سرنگ از شما مقداری نمونه خون میگیرد. این روش سریع انجام شده و بدون درد است. تنها ممکن است تا هنگام فرورفتن سرنگ، کمی احساس سوزش کنید.
- آزمایش بزاق دهان: شما و یا پرستار، با استفاده از یک سوآب از بزاق دهانتان نمونهگیری میکنید. سوآب را برای چند دقیقه در دهان خود گذاشته تا آغشته به بزاق شود. کیت مخصوص اینکار برای نمونهگیری در خانه وجود دارد.
در صورت انجام این نمونهگیری در منزل، پزشک به شما دستورات لازم جهت شرایط انجام و نگهداری نمونه را خواهد داد. برای انجام آزمایش به این روش، نباید قبل از نمونهگیری بخورید، بیاشامید و یا مسواک بزنید.
- آزمایش ادرار: در اکثر آزمایشهای ادرار هورمون کورتیزول، پزشک ظرفی به شما داده و از شما میخواهد تمامی ادرار یک روز خود را برای آزمایش جمع کنید.
تفسیر آزمایش کورتیزول چطور انجام می شود؟
آزمایش کورتیزول تفسیرهای مختلفی دارد. یک متخصص باید این آزمایش را برای شما تفسیر کند تا از صحت آن مطمئن شوید. اگر نتایج آزمایش خود را گرفتهاید و وقت کافی به مراجعه به پزشک برای تفسیر آن را ندارید؛ امکان بررسی و تفسیر نتیجه آزمایش در منزل برای شما وجود دارد.
دلایل بالا بودن میزان کورتیزول چیست؟
- تاثیر انواعی از داروها
- توموری در هیپوفیز شما که ترشح ACHT را مختل کرده است. ACHT بر روی ترشح غدد فوقکلیوی تاثیر میگذارد.
- توموری در غدد فوقکلیوی شما که باعث افزایش ترشح هورمون کورتیزول میشود.
- سایر تومورها مانند سرطان ریه و سایر موارد مشابه
دلایل پایین بودن میزان کورتیزول چیست؟
توجه داشته باشید که تشخیص مشکل فقط از عهده متخصصین این امر امکان پذیر است.
- تومورهایی در هیپوفیز که ترشح ACHT را کند میکند.
- آسیب در غدد فوقکلیوی
- کمکاری غدد فوقکلیوی
- کمکاری غده هیپوفیز
چه زمانی قرص کورتیزول توسط پزشک تجویز می شود؟
بالا یا پایین بودن میزان کورتیزول قابل درمان است. در صورتی که هورمون کورتیزول خون شما زیاد باشد؛ پزشک برای شما قرص کورتیزول تجویز میکند. اما از مصرف خودسرانه قرص کورتیزول پرهیز کنید. اگر میزان کورتیزول خون شما بالا است؛ حتمال قبل از مصرف قرص کورتیزول با پزشک خود مشورت کنید.
هومکا و انجام آزمایش کورتیزول در منزل!
در صورت داشتن علائم کورتیزول بالا و یا پایین، باید سریعا تحت بررسی قرار بگیرید تا از بروز بیماریهای جدی جلوگیری شود. درصورتیکه زمان کافی برای مراجعه به آزمایشگاه و انجام آزمایش کورتیزول را ندارید؛ بهتر است بدانید که امکان انجام آزمایش در منزل برای شما فراهم است. ساکنین استان تهران و شهرهای کرج، شیراز، اصفهان، مشهد، تبریز، رشت، اهواز و قزوین امکان استفاده از خدمات سامانه آزمایشگاهی هومکا در منزل را تحت پوشش بیمه پایه و تکمیلی دارند. همچنین شما میتوانید از خدمات آزمایش در منزل قم نیز بهرهمند شوید. درصورتیکه علائم اختلال کورتیزول را در خود حس کرده ولی زمان کافی برای مراجعه به آزمایشگاه ندارید؛ با شماره ۰۲۱۶۷۳۷۱ تماس گرفته و یا با مراجعه به وبسایت هومکا به نشانی www.homeca.ir بهصورت رایگان درخواست خود را ثبت کنید. همچنین جواب آزمایش شما در کوتاهترین زمان ممکن و بهصورت آنلاین در اختیار شما قرار خواهد گرفت. درصورتیکه نتایج آزمایش کورتیزول خود را گرفتهاید و برای تفسیر آن به کمک نیاز دارید؛ با هومکا تماس بگیرید.