علت ورم و آب آوردن زانو و درمان آن
ورم زانو زمانی رخ میدهد که مایعات اضافه در اطراف مفاصل زانو جمع میشود. پزشکان این پدیده را افیوژن مفاصل زانو مینامند که معمولا با علائم بسیاری همراه است. ورم زانو میتواند ناشی از آسیبدیدگی، آسیبهای ناشی از استفاده بیشازاندازه مفاصل و بیماریهای دیگر باشد. پزشک برای فهمیدن علت تجمع آب در سینه از آن نمونهبرداری میکند تا وجود هرگونه عفونت، بیماری یا خون در آن را بررسی نماید. بیرون کشیدن مقداری از این مایع باعث کاهش درد و خشکی ناشی از تورم میشود. با فهمیدن علت بیماری میتوان درمان را شروع کرد.
عوامل احتمالی تجمع آب در زانو
تجمع آب در زانو چه درد کمی داشته باشد چه درد شدیدی که فرد را ناتوان کند باید علت آن را فهمید تا بتوان آن را درمان نموده و از بروز بیماریهای دیگر جلوگیری کرد. تورم طولانیمدت و شدید باعث آسیب دیدن بافت مفاصل، تحلیل رفتن غضروفها و نرمی استخوان میشود به همین دلیل باید آن را درمان نمود.
دلایل احتمالی ورم زانو
آسیبدیدگی زانو
آسیبدیدگی استخوان زانو، رباط آن، تاندونها، بورس، منیسک و غضروفهای مفصلی میتواند باعث درد و تورم شود. آسیبدیدگیهای شدید باعث میگردند تا خون شدیدی در مفاصل زانو جمع شده و فرد دچار تورم، احساس گرما، خشکی و کبودی شدید شود. این شرایط همارتوروز نامیده میشود و نیازمند رسیدگی شدید پزشکی میباشد. همچنین در صورت شدید بودن درد زانو و در شرایطی که احتمال شکستگی پا وجود دارد و پای آسیبدیده نمیتواند وزن بیمار را تحمل کند نیز باید سریعاً به پزشک مراجعه کرد.
آرتروز زانو
تحلیل رفتن غضروفها در مفاصل زانو باعث تولید بیشازاندازه مایع مفصلی و درنتیجه تورم زانو میشود. تورم زانو ناشی از انواع آرتروز زانو است که معمولاً با درد همراه است.
در حقیقت بر اساس شواهد افرادی که بر اثر انواع آرتروز درد شدیدی را در زانوی خود تجربه میکنند بیشتر در معرض تورم زانو قرار دارند. بر اساس یک مطالعه:
- افرادی که براثر آرتروز درد کم تا متوسطی در زانوی خود تجربه کردند میزان 7.0 میلیلیتر مایع در زانوی خود داشتهاند که تقریباً برابر با یک زانو سالم میباشد.
- افرادی که درد زانوی شدیدی تجربه کردهاند بهطور میانگین در زانوی آسیبدیده بیش از 20 میلیلیتر مایع داشتهاند.
تورم ناشی از آرتروز زانو معمولاً کم تا متوسط است. در صورت شدید بودن تورم ممکن است مشکل دیگری وجود داشته باشد.
روشهای درمانی زیادی برای درمان انواع آرتروز زانو وجود دارند. پزشک نیز میتواند روشهای درمانی متعددی مانند فیزیوتراپی، تزریق استروئید ها و تزریق پی آر پی زانو را تجویز نماید.
بورسیت (سپتیک یا غیر سپتیک)
در سراسر بدن کیسههای کوچکی وجود دارد که با نوعی مایع پرشدهاند و بورس نامیده میشوند. این بالشتکهای لغزنده میزان اصطکاک استخوانها با بافت نرم اطرافشان مانند پوست و ماهیچه را کاهش میدهند. زانو 12 کیسه بورس دارد که 2 عدد از آنها مستعد ابتلا به بورسیت هستند.
به کیسه بورس ملتهب شده بورسیت گفته میشود. کیسههای بورس ملتهب درون زانو با مقدار بیشتری مایع پر میشوند و باعث تورم زانو و جمع شدن مایع در آن خواهند شد.زانوی متورم حالتی شبیه به یک بادکنک پر از آب خواهد داشت و گاهی احتمال دارد کمی دردناک باشد. رایجترین بورسیت های زانو بورسیت کشکک و بورسیت پس آنسرین میباشند.
درحالیکه بیشتر بورسیت ها را میتوان در خانه و بدون فوریت پزشکی درمان نمود اما بورسیت مای سپتیک میتوانند با جان فرد بازی کنند. این اتفاق زمانی رخ میدهد که کیسه بورس توسط یکذره میکروارگانیسم آلوده شود. در این شرایط بورس ملتهب و پر از چرک و مایع عفونی خواهد شد و زانوی متورم قرمز و گرم میگردد. همچنین فرد بیمار احساس تب و بیماری خواهد داشت. افراد باید در صورت داشتن علائم بورسیت سپتیک بلافاصله به پزشک مراجعه نمایند.
نقرس
انباشته شدن ذرات کریستالی و میکروسکوپی اوریکاسید در مفاصل را نقرس میگویند که بسیار دردناک میباشد. تورم ناشی از نقرس معمولاً در طول شب و زمانی که خوابیدهاید رخ میدهد. این تورم معمولاً سریعاً و بهطور مکرر رخ میدهد و با درد شدید، قرمزی و احساس گرما همراه است.
بهطورمعمول نقرس خودبهخود درمان میشود اما میتوان به کمک دارو علائم و درد آن را کاهش داد. افراد میتوانند با داشتن رژیم غذایی از بروز نقرس و عوارض ناشی از آن جلوگیری نمایند. همچنین گاهی برای درمان این بیماری داروهای خوراکی تجویز میشود.
نقرس کاذب
درست همانند نقرس، نقرس کاذب نیز به دلیل تجمع ذرات کریستالی در مفاصل به وجود میآید. ذرات کلسیم پیرو فسفات میتوانند در مفاصل زانو انباشته شوند و باعث تورم و دردی شدید و ناگهانی در زانو گردند. رنگ پوست در قسمت آسیبدیده ممکن است تغییر کند.
نقرس کاذب در بیشتر موارد در زانو ایجاد میشود و میتواند شانه، آرنج، مچ دستوپا، بندانگشتان بزرگ، لگن و ستون فقرات را نیز درگیر کند. این بیماری میتواند در یکزمان بیش از یک مفصل را درگیر کند و گاهی با آرتروز یا روماتیسم مفصلی اشتباه گرفته میشود. پزشکان نقرس کاذب را رسوب پیرو فسفات کلسیم یا آرتریت کریستالی پیرو فسفات کلسیم حاد نیز مینامند.
افزایش سن یکی از اصلیترین عامل مای ابتلا به نقرس کاذب میباشد. یک نقرس کاذب معمولاً ظرف چند هفته خودبهخود درمان میشود. استفاده از خدمات پزشکی و دارویی میتواند به کاهش درد آن کمک کند.
روماتیسم مفصلی
روماتیسم مفصلی یک بیماری خود ایمنی است که میتواند به پوشش ظریف مفاصل آسیب رسانده و باعث تورم، خشکی، درد، حساسیت و قرمزی زانو شود. در این حالت زمانی که زانو را فشار میدهیم احساس اسفنجی دارد.
اگرچه زانو میتواند این علائم را از خود بروز دهد اما دستها، مچ دستوپا بیشتر در معرض روماتیسم مفصلی قرار دارند. روماتیسم مفصلی بهصورت متقارن بر روی مفاصل تأثیر میگذارد به همین دلیل اگر زانوی سمت راست آسیب ببیند زانوی سمت چپ نیز درگیر خواهد شد.
علاوه بر احساس درد و تورم روماتیسم مفصلی علائم دیگری مانند خستگی، تب کم و احساس کلی ناخوشی نیز به دنبال خواهد داشت. تشخیص و درمان سریع این بیماری میتواند در طولانیمدت از آسیبدیدگی مفاصل جلوگیری کند.
کیست بیکر
تورم در قسمت پشتی زانو بهعنوان کیست بیکر شناخته میشود. این کیست ممکن است هیچگونه علائمی نداشته یا با درد و خشکی همراه باشد. احساس درد ممکن است در شرایطی خاص مانند کشیدن زانو یا خم کردن آن بعد از ایستادن در طولانیمدت شدید شود.
کیست بیکر زمانی رخ میدهد که بورس پشت زانو که بورس پوپلیتئال نام دارد بیشازاندازه با مایع پر میشود. نام دیگر کیست بیکر کیست پوپلیتئال نام دارد. این بیماری به کمک درمانهای خانگی درمان خواهد شد اما برخی افراد ممکن است برای تخلیه مایع کیست به پزشک مراجعه کنند.
آرتریت روماتوئید نوجوانان
احساس درد و تورم که باعث شود کودک لنگ بزند یا دستوپا چلفتی به نظر برسد ممکن است نشانه آرتریت روماتوئید در نوجوانان باشد. تیر کشیدن و درد بیشتر صبحها که مفاصل هنوز کمی خشک هستند بیشتر بروز پیدا میکند. آرتریت روماتوئید نوجوانان بیشتر بر مفاصل بزرگ مانند زانو تأثیر میگذارد و ممکن است در یکزمان بیش از یک مفصل را درگیر نماید.
کودکانی که به ای بیماری مبتلا هستند ممکن است علائمی مانند تب و دانه مای پوستی را نیز بروز دهند. درصورتیکه این علائم برای بیش از هفته ادامه داشت باید حتماً کودک را نزد پزشک ببرند.
بیماری ازگود اشلاتر
این بیماری که بیشتر در نوجوانان رایج است باعث التهاب تاندون کشکک در زانو میشود. این بیماری باعث میشود تا زانو متورم و دردناک شود. بهعلاوه بالاترین قسمت ساق پا ممکن است حساس شده و لمس پوست آن دردناک باشد. همچنین کودک ممکن است در قسمت پشتی یا جلویی ران احساس کشیدگی نماید.
برای تشخیص ای بیماری ممکن است از عکس اشعه ایکس استفاده شود. بعد از تشخیص میتوان این بیماری را در خانه درمان نمود و معمولاً با رشد کودک برطرف خواهد شد.
آرتریت سپتیک
باکتری مای یا دیگر ذرات میکروارگانیسم میتوانند پوشش ظریف اطراف مفصل زانو را پاره کرده و مفصل را آلوده و عفونی نمایند.در چنین حالتی مفصل با چرک و عفونت پر میشود. تورم و درد شدید زانو که با تب همراه است از علائم آرتریت سپتیک میباشد. این علائم میتوانند بهسرعت و ظرف چند ساعت تا چند روز شدیدتر شوند. درصورتیکه این عفونت وارد سیستم گردش خون شود میتواند زندگی فرد را تهدید کند. درصورتیکه بیمار احساس به آرتریت سپتیک مبتلا شده باید سریعاً به پزشک مراجعه نماید.
آرتریت واکنشی و سندروم رایتر
برخی از عفونت مای باکتریایی مانند کلامیدیا و عفونت مای دستگاه گوارش میتوانند باعث واکنش مای التهابی در بدن شوند که منجر به درد و تورم مفاصل میشود.
در برخی موارد علائم آرتریت واکنشی بهخودیخود و یا با استفاده از مسکن مای غیراستروئیدی درمان میشوند اما موارد شدیدتر این بیماری نیاز به رسیدگی مای پزشکی دارد.
تومور
بااینکه بسیار نادر میباشد اما گاهی تومورهای خوشخیم یا بدخیم باعث ورم کردن زانو میشوند. این تورم با درد و احساس تیر کشیدن همراه است. این درد در هنگام شب و یا درزمانی که میخواهید ورزش نمایید یا فعالیت بیشتری دارید شدیدتر خواهد بود. علاوه بر اینها تومور علائم دیگری مانند تب، کاهش وزن و تعریق شبانه نیز از خود بروز میدهد.
درمان آب آوردن زانو
بیشتر روشهای درمانی برای ورم زانو به علت ایجاد آن بستگی دارد و درمان در هر فرد متفاوت خواهد بود.
پزشکان متخصص کلینیک طب فیزیکی بازتوان، روش های درمانی زیر را برای درمان آب آوردن و ورم زانو پیشنهاد میکنند:
- کشیدن آب زانو: در این روش پزشک به کمک یک سرنگ مایع جمع شده در زانو را خارج میکند. این کار باعث کاهش درد و التهاب میگردد.
- تزریق کورتیکواستروئید: این تزریقات باعث کاهش التهاب و درد میشوند.
- داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی: این داروها که هم بهصورت تجویزشده و هم بدون نسخه به فروش میرسند به کاهش درد کمک میکنند.
- آنتیبیوتیکها: به درمان عفونتها کمک میکنند.
- بریس یا زانوبند: باعث ثابت شدن مفصل میشوند.
- داروی ضد روماتیسمی اصلاحکننده بیماری: این داروها باید برای مدت طولانی مصرف شوند و میتوانند بیماری روماتیسم مفصلی را کنترل کنند.
- جراحی یا تعویض زانو: در برخی موارد جراحی بهترین روش درمانی میباشد.
درمانهای خانگی
در کنار درمانهای پزشکی، درمانهای خانگی نیز میتوانند به درمان آب آوردن زانو کمک کنند:
- استراحت دادن به پا
- بالا نگهداشتن پا
- قرار دادن کمپرس یخ بر روی زانو
- استفاده از محافظ زانو
- استفاده از وسایل کمک حرکتی مانند
- داشتن رژیم و کاهش وزن برای کم کردن فشار وارده بر روی مفاصل زانو در افرادی که به آرتروز مبتلا هستند.
- انجام ورزش مای سبک مانند تای چی، یوگا و شنا بهخصوص در افرادی که به آرتروز مبتلا هستند.