آخرین و قطعیترین درمان سیاتیک چیست؟
درد سیاتیک به دردی اشاره دارد که در امتداد مسیر عصب سیاتیک منتشر میشود، عصب سیاتیک در پایین کمر منشعب میشود، هر شاخه به سمت یک باسن میرود و تا پایین پا کشیده میشود. درد سیاتیک عموماً فقط در یک سمت بدن حس میشود.
درمان های غیر جراحی سیاتیک با روش هایی مانند درمان دارویی، فیزیوتراپی، تزریق استروئید، درمان دستی (کایروپراکتیک) و دیگر موارد شروع میشود. اکثر بیماران به جراحی نیاز پیدا نمیکنند، اما اگر درد سیاتیک شدید شود یا آسیبهای عصبی مانند ضعف پا بروز یابد، جراحی توصیه میشود.
دلایل بروز درد سیاتیک
درد سیاتیک عموماً زمانی بروز مییابد که فتق دیسک، خار استخوانی ستون فقرات یا تنگ شدن کانال نخاعی بخشی از عصب را تحت فشار قرار داده باشد. تحت فشار قرار گرفتن عصب به درد و التهاب دامن میزند و غالباً باعث مورمور، گزگز و بیحسی دست و پا میشود.
علائم درد سیاتیک
بیماران درد سیاتیک را به روشهای مختلفی توصیف میکنند؛ چگونگی درد سیاتیک به علت بروز این درد بستگی دارد. برخی بیماران درد سیاتیک را دردی تیز، تیرکشنده، انفجاری یا تکاندهنده توصیف میکنند؛ حال آنکه عدهای درد را با صفات سوزشی، خنجری یا برقگرفتگی توضیح میدهند. درد ممکن است مداوم یا رفت و برگشتی باشد. همچنین پادرد ناشی از تحت فشار بودن عصب سیاتیک معمولاً شدیدتر از کمردرد است. درد در اثر نشستن یا ایستادن طولانیمدت، ایستادن پس از مدتی نشستن یا چرخاندن بالاتنه شدیدتر میشود. حرکتهای ناگهانی و شدید بدن مانند سرفه یا عطسه نیز میتواند باعث تشدید درد شود.
تشخیص درد سیاتیک
پزشک قدرت و رفلکسهای عضلات را حین معاینه بالینی بررسی میکند. برای مثال از بیمار میخواهد که روی پنجه یا پاشنه راه برود، از حالت چمباتمه بلند شود، پاها را یک به یک در حالت خوابیده به پشت بالا بیاورد. درد ناشی از عصب سیاتیک معمولاً در زمان انجام دادن این حرکات شدیدتر میشود.
همچنین ممکن است پزشک دستور بدهد آزمایشهای تصویربرداری مانند رادیوگرافی ستون فقرات، MRI (تصویربرداری روزنانس مغناطیسی) یا (نوار عصب و عضله) تست EMG انجام شود تا علت اصلی درد سیاتیک مشخص شود.
درمان درد سیاتیک
توصیه میشود که درمان سیاتیک را در اولین فرصت ممکن شروع کنید تا از پیشرفت علائم جلوگیری شود. روشهای غیرجراحی و جراحی مختلفی برای درمان سیاتیک وجود دارد. معمولاً ابتدا روشهای غیرجراحی امتحان میشود. چنانچه علت زمینهای بروز درد شدید و خطرناک باشد و یا نقصهای عصبی پیشرونده مانند ضعف پا ایجاد شده باشد، جراحی توصیه میشود.
درمانهای غیرجراحی سیاتیک
درمانهای خط اول سیاتیک معمولاً شامل ترکیبی از فیزیوتراپی، درمان دارویی، تزریقهای درمانی و درمانهای جایگزین میشود. سیاتیک حاد معمولاً با چهار تا شش هفته انجام دادن درمان غیرجراحی بهتر میشود. درمان غیرجراحی سیاتیک مزمن همراه با درد، هشت هفته طول میکشد. ممکن است مدت زمان درمان با توجه به علت اصلی بروز مشکل طولانیتر شود.
فیزیوتراپی برای درمان درد سیاتیک
هدف فیزیوتراپیست این است که حرکات و ورزشهایی را پیدا کند که با کاهش دادن فشار روی عصب موجب تخفیف درد شوند. برنامه ورزشدرمانی سیاتیک شامل نرمشهای کششی برای افزایش دادن انعطافپذیری عضلات و ورزشهای ایروبیک مانند پیادهروی، شنا و ایروبیک آبی میشود. پزشک معالجتان میتواند شما را به متخصص فیزیوتراپی معرفی کند تا ایشان طرح ورزشدرمانی منحصربهفردی را شامل حرکات کششی و ورزشهای ایروبیک با توجه به نیازها و شرایطتان تهیه کنند و تمرینهای دیگری را نیز برای تقویت عضلات کمر، شکم و پاها به شما آموزش دهند.
درمان دارویی درد سیاتیک
برای تسکین درد سیاتیک هم از داروهای تجویزی و هم از داروهای بدون نسخه (OTC) استفاده میشود. داروهای زیر عموماً برای درمان درد سیاتیک تجویز میشود:
- داروهای غیراستروئیدی ضدالتهاب (NSAIDS) مانند ایبوپروفن یا ناپروکسن
- استروئیدهای خوراکی مانند پردنیزون
- داروهای ضدتشنج مانند گاباپنتین
- داروهای ضدافسردگی سهحلقهای مانند آمیتریپتیلین
- مسکنهای مخدر مانند استامینوفن کدئین یا اکسیکدون
داروهای فوق معمولاً برای تسکین درد مصرف میشوند تا بیمار بتواند فیزیوتراپی را بدون درد انجام بدهد. داروهایی مانند مسکنهای مخدر عموماً برای یک دوره کوتاه تجویز میشوند تا بیمار دچار اعتیاد نشود.
درمان دستی
درمان دستی معمولاً توسط متخصص کایروپراکتیک و با هدف بهبود همترازی ستون فقرات انجام میشود. درمان دستی به عارضههای زمینهای مولد درد سیاتیک، مانند فتق دیسک یا تنگی کانال نخاعی میپردازد. دستکاری یا مانیپولاسیون محیط، التیام بهتری را ایجاد میکند. بیماران حین درمان دستی نباید دچار درد شوند.
تزریق استروئید در فضای اپیدورال
تزریق استروئید در فضای اپیدورال درد سیاتیک ناشی از عارضههایی مانند فتق دیسک، تنگی کانال نخاعی یا ساییدگی و تخریب دیسک را تسکین میدهد. اهداف اصلی تزریق استروئید عبارت است از:
- کنترل کردن واکنش التهابی دور عصب سیاتیک که ناشی از عاملهای شیمیایی و مکانیکی درد مانند فتق یا ساییدگی دیسک است.
- کاهش دادن فعالیت سیستم ایمنی به منظور کم شدن تولید سلولهای التهابی در بدن
استروئید تزریقشده در فضای اپیدورال در پایانههای عصبی و بافتهای دیگر پخش میشود، در نتیجه اثر ضدالتهابی دارو از طریق ساختارهای انتقالدهنده درد در بدن منتشر میشود.
طب سوزنی
متخصص طب سوزنی سوزنهایی به نازکی تار مو را در نقاط خاصی از پوست بدن وارد میکند. نتایج بعضی پژوهشها حکایت از آن دارد که طب سوزنی میتواند برای کمردرد مفید باشد، اما در پژوهشهای دیگر چنین مزیتی برای طب سوزنی یافت نشده است. اگر تصمیم به انجام طب سوزنی گرفتید، حتماً به متخصص آموزشدیده و دارای مجوز مراجعه کنید.
جراحی برای درمان درد سیاتیک
جراحی ستون فقرات معمولاً برای درمان درد سیاتیک توصیه نمیشود، مگر آن که روشهای غیرجراحی مانند حرکات کششی و مصرف دارو کمکی به بهبود عارضه نکرده باشد، درد در حال شدیدتر شدن باشد، ضعف شدید در عضلات پاها داشته باشید یا کنترل مثانه یا روده را از دست داده و دچار بیاختیاری ادرار یا مدفوع شده باشید.
زمان انجام جراحی به علت درد سیاتیک بستگی دارد. جراحی عموماً در صورت استمرار داشتن یکساله علائم توصیه میشود. تسکین درد شدید و طاقتفرسایی که اجازه ایستادن یا کار کردن را به بیمار نمیدهد و او را روانه بیمارستان میکند، به درمانهای تهاجمیتری نیاز دارد و جراحی در چنین شرایطی زودتر انجام میشود. چنانچه مشخص شود که ابتلا به سندرم کودا اکوینا یا سندرم دم اسبی علت از دست دادن کنترل روده یا مثانه است، جراحی اورژانسی ضرورت مییابد.
جراحی ستون فقرات که برای درمان قطعی سیاتیک توصیه میشود، با هدف برداشتن فشار از روی عصبها و حصول اطمینان از پایدار بودن ستون فقرات انجام میشود.
- میکرودیسککتومی: میکرودیسککتومی عملی کمتهاجمی و بسته است که برای برداشتن بخشهای برآمده دیسک که به عصب فشار میآورد، انجام میشود.
- لامینکتومی: این عمل برای برداشتن لامینای فشارآورنده به عصب سیاتیک انجام میشود. لامینا بخشی از مهرههای ستون فقرات و سقف کانال نخاعی است.